روز پژوهش – 25 آذر پژوهش یا تحقیق (به انگلیسی: Research) یا گاهی بازجُستن، (از فعل پژوهیدن به معنای جستجو کردن) یک جستجوی منظم و هدفدار است؛ یعنی مراحلی دارد که باید به ترتیب طی شوند تا به نتیجه و هدف برسد. به این مراحل «روش علمی» میگویند. پژوهش یک روند هوشمندانه، هوشیارانه، خلاقانه و سامان مند برای یافت، بازگویی و بازنگری پدیدهها، رخدادها، رفتارها و انگاشتهها است
اهميت پژوهش
پژوهش يكي از اساسيترين نيازها براي نيل به پيشرفت و توسعة همه جانبة يك كشور است و قدرت و استقلال هر كشوري بر پژوهش و توليد علم استوار است. بنابر اين نوع و سطح فعاليتهاي پژوهشي يكي از شاخصهاي اصلي توسعه و پيشرفت محسوب ميشود. موفقيت در تمام فعاليتهاي مربوط به توسعه از جمله صنايع، كشاورزي و خدمات به نحوي به گسترش فعاليتهاي پژوهشي بستگي دارد.
پژوهش يكي از محورهاي مهمي است كه ضامن پيشرفت و توسعة پايدار در هر كشور به شمار ميآيد. اگر پژوهشي صورت نگيرد، دانش بشري افزايش نخواهد يافت و دچار سكون و ركود خواهد شد. بدون انجام پژوهش، امور آموزشي نيز از پويايي و نشاط لازم برخوردار نخواهد بود. ازاين رو يكي از عوامل اساسي پيشرفت در كشورهاي توسعه يافته، توجه خاص به امر پژوهش است. اصولاً پيشرفت و توسعه، ارتباط مستقيمي با تحقيقات علمي دارد و رشد و توسعة كشورهاي پيشرفته در نتيجة سرمايهگذاري در بخش پژوهش است. حجم وسيع پژوهشهاي علمي در كشورهاي توسعه يافتة صنعتي گوياي اين واقعيت است.
منطق پژوهش
پژوهش، فرايندي منطقي و معقول است كه هدف آن كشف روابط بين پديدارها است. به دليل نظم و ترتيب حاكم بر پديدارها و رويدادها، امكان تنظيم قوانين، اصول و نظريهها در رشتههاي گوناگون فراهم شده است و اين قوانين و اصول و نظريهها، به نوبة خود گوياي نظم و همساني موجود در پديدههاست
لزوم گسترش روحیه پژوهش
میان دانشجویان
امروزه یکی از مهمترین مسائل برای حفظ هویت، استقلال، عزت و آینده ملت ایران، جدی گرفتن تحقیق علمی و حرکت مصمم و برنامهریزی شده در راه ارتقای علمی کشور است. تقویت روحیه پژوهشگری و تحقیق در میان دانشجویان، از وظایف مهم مسئولان دانشگاهها و استادان است. همچنین پیشرفت علمی کشور، به نقشه جامع حرکت علمی و تعیین اولویتهای علمی و ارتباط آنها با نیازهای جامعه نیازمند است و این مهم باید به خواست عمومی در میان استادان و محققان دانشگاهها تبدیل شود. توجه بیش از پیش مدیریت دانشگاهها به افزایش زمینههای رشد علمی دانشجویان همچون کارگاههای آموزشی، اردوهای علمی و گسترش روحیه پژوهش و پژوهشگری، در میان دانشجویان مؤثر است.
ایجاد فضای رقابت سالم در عرصه تولید علم و پژوهش و جلوگیری از انحصارگرایی و نیز اجرای کامل سیاستهای اصل ۴۴، لزوم تصویب قانون منع نسخهبرداری غیر مجاز از تولیدات علمی به منظور حمایت از تولید علم، نظارت جدی بر توان علمی مراکز دانشگاهی دولتی و غیر دولتی کشور، اصلاح زیرساختهای تحقیقاتی و توجه بیش از پیش به تحقیقات در علوم پایه، از دیگر عوامل تقویت و گسترش روحیه پژوهش در میان افراد تحصیل کرده جامعه به شمار میآید.
میان دانشآموزان
مدرسه، دومین جایگاه تربیتی است و یکی از مهمترین وظایف آن، طراحی و اجرای برنامههای پژوهشی مدوّنی است که متناسب با هر مقطع سنّی و هر پایه درسی، دانش آموزان را به دنبال کردن علاقههای خود در کتابهای غیردرسی و تفکر در آنها تشویق کند. نظام آموزش تک محور، نظامی است که بر اساس یک کتاب و یک جزوه درسی شکل میگیرد و معلم و دانش آموز، خود را از هرگونه مراجعه به دیگر منابع اطلاعاتی و همچنین پژوهش بینیاز میدانند. در نظام آموزشی پژوهش محور، دانش آموزان همراه معلمان در فرآیند پژوهش و یادگیری مهارتهای آموزشی، تلاش میکنند.
ایجاد شرایطی که رشد و پرورش خلاقیتها و ارتقای دانایی دانش آموزان را به تناسب استعدادهای آنان فراهم آورد، یکی از اهداف اساسی آموزش و پرورش است. بنابراین، ایجاد زمینه برای افراد علاقهمند و بااستعدادی که با روحیه پژوهش، در عمق بخشی به آموختههای خود اهتمام میورزند، ضروری است. از اینرو، تاسیس «پژوهش سرای دانش آموزی» با اهداف زیر بایسته به نظر میرسد: گسترش فرهنگ پژوهش فردی و گروهی بین دانش آموزان، رشد توان علمی و پژوهش آنان، تشویق دانش آموزان به همراه ساختن دانش نظری با فعالیتهای علمی و کاربردی، هدایت و راهنمایی دانش آموزان در راه علاقهها و استعدادهایشان، فراهم آوردن امکان دستیابی دانش آموزان به یافتههای جدید علمی و پژوهشی داخل و خارج کشور و ایجاد زمینه مشارکت دانش آموزان مستعد در انجام پژوهشهای ملی و منطقهای.
روز پژوهش – 25 آذر
روز 25 آذر از سوی «شورای فرهنگ عمومی کشور» به نام روز پژوهش نامگذاری شده است. وزارت علوم تحقیقات و فناوری نیز از سال 1379 چهارمین هفته آذر ماه را به نام هفته پژوهش نامگذاری کرد و از سال 1384 این نام به «هفته پژوهش و فناوری» تغییر یافت.
ارج نهادن به مقام شامخ پژوهشگران و تجلیل از پژوهشگران برتر، شناسایی و طرح مشکلات و چالشهای پیش روی و ارتقاء سطح پژوهش و فناوری در کشور از جمله اهداف این اقدام بود. در این راستا هر سال مراسم هفتة پژوهش با مشارکت بیشتر دستگاههای اجرایی کشور برگزار میشود. تقدیر از مقالات برتر، تقدیر از پژوهشگران نمونه، تقدیر از مدیر تحقیق نمونه، تقدیر از پروژههای برتر و انتشار کارنامه پژوهشی در هر سال از مهمترین برنامههای هفته پژوهش است
تفاوت پژوهش در ایران و دیگر کشورهای آسیایی
به ازای هر واحد پولی سرمایهگذاری در پژوهش، معادل30 واحد سود به دست می آید که این می تواند به اقتصاد کشورها و تولید ناخالص داخلیشان کمک قابل توجهی کند.
کمتر از 10 درصد ظرفیت دانشگاهها صرف تحقیقات کاربردی شده و مدیریت کلان پژوهش کشور نتوانسته از این امکان بالقوه نتیجه مطلوب ببرد.
میزان رشد مدارک علمی در 15 سال گذشته در کشورهای اسلامی 7 برابر میزان رشد دنیا و برای ایران بیش از 24 برابر رشد علمی دنیا بوده است.
سهم ناچیز پژوهش از بودجه سالیانه کشور(1.1 درصد) و فاصله تا وضع مطلوب(4 درصد) به رغم روند افزایشی اعتبارات تحقیق و توسعه در کشور.
سهم بخش خصوصی در تأمین هزینه های تحقیقاتی و پژوهشی، کمتر از 10 درصد.
ارتقاء ۱۹ پله ای رتبه کیفیت تولیدات علمی کشور طی 5 سال گذشته. رشد 4 برابری تعداد مقاله های کیفی کشور از 2007 تا 2016.
ایران در حال حاضر با 22 کشور برتر دنیا از نظر علم و فناوری درحال رقابت است و این بسیار مهم و قابل توجه است.
سهم ایران از مقالات 1درصد برتر دنیا در سال 2016 تاکنون 1/ 2 درصد جهان است. 225مقاله ایران نیز در زمره مقالات یک درصد برتر دنیا در سال 2015 شناخته شده است.
پژوهش خبری صدا وسیما:امروزه در همه کشورهای توسعه یافته و یا در حال توسعه، که در پی حفظ یا ایجاد بنیان های توسعه متوازن و پایدار در زمینه های مختلف اقتصادی اجتماعی و … و بالا بردن قدرت رقابت خود با دیگر کشورها هستند، توسعه علم و فناوری نقش محوری دارد. علم و فناوری نیز محصول فعالیت های پژوهشی است. رشد روزافزون علم و دانش و افزایش اطلاعات و آگاهیها موجب ظهور فناوریهای جدید شده است. به گونه ای که همواره رابطه مستقیمی بین حجم اطلاعات علمی و پیشرفت فناوریها از یک سو و ایجاد رفاه و امنیت ملی از سوی دیگر وجود دارد. برای پیشرفت علمی و آموزشی و رسیدن به حداقل های توسعه یافتگی، پژوهش و تحقیق سنگ بنای اولیه به شمار می رود و به همین جهت است که همواره می توان میان کم و کیف عملکرد پژوهشی در هر جامعه و میزان توسعه یافتگی آن جامعـه رابطه مستقیمی برقرار کرد. به گونه ای که می توان ادعا کرد که بدون آن هیچ کشوری قادر به شناسایی و حل مشکلات موجود و طرح استراتژی در جهت توسعه و پیشرفت نخواهد بود. این گزارش نگاهی دارد به نقش پژوهش در تصمیم گیری های کلان، در مقایسه با سایر کشورهای جهان، می پردازد.